„CZERWONY PAS”
Czasami śpiewamy słowa piosenki, których znacznie dokładnie nie rozumiemy. Aż do tej pory, nawet nie wiedziałem, kim są Huculi. Ale teraz, mogę spokojnie wam wszystkim wyjaśnić, kim oni są. Jest to grupa etniczna górali pochodzenia rusińsko-wołoskiego. Jaki Obszar zamieszkują? Karpaty Wschodnie, czyli obszar zachodniej Ukrainy, nad Czeremoszem, który jest prawym dopływem Prutu. A więc ta Piosenka, tak jak i wiele innych, np. Pałacyk Michla, jest ściśle osadzona w kontekście geograficznym…
Ta specyficzna grupa etniczna żyła zawsze pod panowaniem innych ludów. To sprawiło, że stała się integralną częścią folkloru zarówno Polaków Jak i Ukraińców. W XII w. Monumentalny łańcuch Czarnohory i jej Podnóży należał do Rusi Halicko-Wołyńskiej, zaś od czasów Kazimierza Wielkiego (XIV w.) Huculszczyzna znajdowała się w obrębie Rzeczypospolitej. Po 1772 Huculszczyzna weszła w skład monarchii Austriackiej, a następnie austro-węgierskiej. Jakkolwiek, wiele lat po tym jak ta piosenka została napisana, Historia Hucułów nabrała dramatycznego przebiegu. W bezpośrednim następstwie I Wojny Światowej, czasu ustalania i przesuwania granic Świeżo odrodzonych państw, Huculi pod wodzą generała Stepana Kłoczuraka zadeklarowali powstanie Republiki Huculskiej. Powstała ona 8 Stycznia 1919 roku, obejmując wszystkie ukraińskojęzyczne terytoria Habsburskiego Królestwa Węgier, mając w planach połączenie tych Obszarów z Zachodnioukraińską Republiką Ludową, które skończyły się Fiaskiem. Kłoczurak został powołany na stanowisko premiera Republiki.
Był również organizatorem sił zbrojnych Republiki Huculskiej, które Liczyły ponad 1000 żołnierzy. Państwo to upadło pod naporem wojsk Węgierskich w Czerwcu 1919 roku. Jakkolwiek,minęło szmat czasu od kiedy ta, stara bądź co bądź Piosenka, została napisana. Przed zbieraniem materiałów do tego Artykułu, naprawdę nie miałem pojęcia jak stary jest Czerwony Pas. Ale, jeżeli autor słów Piosenki miał 19 lat, a kompozytor muzyki 21 wtedy, kiedy urodził się Stryjeczny dziad Andrzeja Małkowskiego, mamy oczywisty dowód, że ta Piosenka jest o wiele starsza niż harcerstwo!
(Huculszczyzna)
O CO SLOWA?
Jakkolwiek będąc pionierem i ważnym przedstawicielem polskiego Romantyzmu, powieściopisarzem, dramaturgiem, Józef Korzeniowski (1797-1863) został zapomniany dla polskiej literatury gdzieś na początku XX wieku. Dziś jego dzieła znane są jedynie wąskiej grupie badaczy epoki. „Czerwony Pas” pochodzi z najbardziej znanego dzieła Korzeniowskiego, jakim byli „Karpaccy Górale” .
„…Dzieło – osadzone na konkretnym podłożu etnograficznym i Społecznym – powstało na linii romantycznych fascynacji ludowymi Herosami, mieszkańcami gór i lasów wymierzającymi sprawiedliwość, Buntującymi się przeciwko ludzkiej krzywdzie, ideału zrealizowanego w
Takich dziełach jak: Rob Roy Waltera Scotta, a przede wszystkim Zbójcy Fryderyka Schillera. Główny bohater, góral Antoś zostaje za sprawą Zawistnego Prokopa, bezprawnie wcielony do wojska. Kiedy zniewagi i Krzywda spadają na jego owdowiałą matkę, hucuł dezerteruje i dopuszcza się zabójstwa na swoim prześladowcy. Nie mając innego wyjścia Przystaje do bandy zbójników, porzucając swoją narzeczoną, która z Nieszczęścia traci zmysły. Dzieło jest więc dramatem namiętności i Wielkich idei, mocno moralizatorskim, choć swego czasu posądzanym przez niektórych o niemoralność. Szczególnie silne emocje wywołała Scena końcowa utworu, w której wierny i dobrotliwy Maksym, z litości Do oszalałej z powodu utraty ukochanego Praksedy, topi ją w stawie. W Czasie pierwszych premier pojawiały się głosy oburzenia z powodu tak drastycznego zakończenia.”
Refren pieśni, powstały później, nie pochodzi jednak od Korzeniowskiego. Został najprawdopodobniej napisany przez nieznanego Autora i zaczerpnięty do utworu z twórczości ludowej. Zatem dzieło, Które zostało zaczęte jako literacka imitacja ludowej pieśni, nabrało w ten sposób większej autentyczności z dodatkiem tegóż właśnie refrenu.
I O CO MUZYKA?
Karol Kurpiński (1795-1857) był jednym z najpopularniejszych Ówczesnych polskich kompozytorów muzyki klasycznej w okresie przed Zdobyciem sławy przez Szopena, i dał podwaliny pod styl narodowy w Polskiej muzyce klasycznej okresu romantyzmu. Przyczynił się w
Ogromnym stopniu do rozwoju polskiej opery i osiągając zupełnie Nowatorski styl ekspresji.
Tak więc, ponownie, w swojej oryginalnej formie, frazy tej pieśni nie Są autentyczną pieśnią z kręgów kultury ludowej, lecz bardzo udaną Imitacją ludowej formy w kręgu kultury wysokiej.
Poniżej prezentuję dwie wersję Czerwonego Pasa, jedną śpiewaną przeze Mnie i druhnę Melę Trubowicz, i kolejną śpiewaną przez profesjonalny Zespół folklorystyczny z Polski. Także, dla tych zainteresowanych Bardziej muzyką klasyczną, jest wersja koncertu na klarnet autorstwa Karola Kurpińskiego. Nie jest to może wybitne dzieło, ale z pewnością Jest na swój sposób ujmujące.
Paweł Żaba
(z pomocą Dominika Fabickiego)
Czuwaj Blog 